Antibiyotiksiz Gelecek: Küresel Antibiyotik Direnci Alarm Veriyor

Antibiyotiksiz Gelecek: Küresel Antibiyotik Direnci Alarm Veriyor

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, hastanelerde antibiyotiğe dirençli enfeksiyonlarda dünya genelinde ciddi bir artış gözlemleniyor. Uzmanlar, bu durumun kaygı verici boyutlarda olduğunu vurgularken, 2050 yılına kadar antibiyotik direncine bağlı ölümlerde %70 oranında bir artış bekleniyor.

2023 yılında gerçekleştirilen araştırmalara göre, laboratuvar ortamında doğrulanmış bakteriyel enfeksiyonların altıda biri, antibiyotik tedavilerine karşı direnç gösteriyor. 2018-2023 arasında kan, bağırsak, idrar yolu gibi enfeksiyonlar için kullanılan antibiyotiklerin %40’ından fazlasının etkinliğini yitirmiş olması, bu sorunun ciddiyetini daha da arttırıyor. Sorunun daha da derinleştiği bir başka nokta ise, sağlık sistemleri zayıf olan düşük ve orta gelirli ülkelerde durumun daha kritik hale gelmesi. WHO’nun Küresel Antibiyotik Direnci Gözetim raporu, 104 ülkeden 23 milyon bakteriyel enfeksiyon verisini barındırıyor.

WHO’nun antimikrobiyal direnç departmanının başkanı Dr. Yvan Hutin, “Bu bulgular derin kaygı verici. Antibiyotik direnci arttıkça, tedavi seçeneklerimiz azalıyor ve bu durum, özellikle tanı ve etkili ilaçlara erişimin zayıf olduğu ülkelerde yaşamları tehdit ediyor” şeklinde açıklamalarda bulundu.

Bu durum, bölgesel açıdan da dikkat çekiyor. WHO'nun tahminlerine göre, 2023 itibarıyla Güneydoğu Asya ve Doğu Akdeniz’de bakteriyel enfeksiyonların üçte biri antibiyotiğe dirençliyken, Afrika’da bu oran beşte bir olarak tahmin ediliyor.

Antimikrobiyal direnç (AMR), bakterilerin kullanılan antibiyotiklere karşı direnç kazanması sonucu oluşuyor. 2021 verilerine göre, bakteriyel enfeksiyonlar nedeniyle dünya genelinde 7,7 milyon insan hayatını kaybetti ve bunların 4,71 milyonu direnç ile ilişkilendirildi.

Rapor, gram-negatif bakterilere karşı artan direnç konusunda ciddi uyarılar sunuyor. Özellikle Escherichia coli ve Klebsiella pneumoniae gibi bakteriler, sepsis, organ yetmezliği ve ölüme neden olabilecek ağır sonuçlar doğurabiliyor. WHO'ya göre E. coli'nin %40'ı ve K. pneumoniae'nin %55'inden fazlası üçüncü kuşak sefalosporinlere dirençli. Afrika'da bu oran %70'i geçiyor. Ayrıca, karbapenem ve florokinolon gibi kritik antibiyotiklere olan dirençte bir artış yaşanıyor.

Global Antibiyotik Ar-Ge Ortaklığı’ndan Dr. Manica Balasegaram, bu raporun dirençli enfeksiyonların kritik bir dönemece ulaştığını gösterdiğini belirtiyor. “Zor tedavi edilen gram-negatif enfeksiyonlar, artık antibiyotik gelişimini geride bırakıyor; ya doğru antibiyotik ihtiyaç duyanlara ulaşmıyor ya da geliştirilmesi gecikiyor” şeklinde açıklama yaptı.

WHO Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus ise, “Antimikrobiyal direnç modern tıbbın ilerlemesini geride bırakıyor, dünya genelinde ailelerin sağlığını tehdit ediyor” dedi. DSÖ, tüm ülkeleri, 'Watch' listesindeki güçlü antibiyotiklere bağımlılığı azaltmaya ve 2030 yılına kadar küresel antibiyotik kullanımının %70’ini “Access” kategorisindeki birinci basamak ilaçlardan sağlamaya çağırıyor.

Uzmanlar, mevcut eğilimler devam ederse, antibiyotik direncine bağlı ölümlerin 2050’ye kadar %70 artma riski olduğunu işaret ediyor. Antimikrobiyal direnç ile mücadelede hızlı bir şekilde harekete geçilmesi ve antibiyotiklerin gelecekteki nesiller için bir tedavi seçeneği olarak kalmasını sağlamak büyük önem taşıyor.